18 نکته ایمنی برق

18 نکته ایمنی برق HSE

لطفا نظر خودتان را درباره مقاله بنویسید

امروزه صنعت و تکنولوژی حجم استفاده از نیروی برق را افزایش داده است و هر چه استفاده از نیروی برق افزایش یابد

نیاز به رعایت نکات ایمنی نیز افزایش می یابد و عدم رعایت نکات ایمنی ممکن خسارت جبران ناپذیری در پی خواهد داشت.

اجسام رسانا عاملی برای جابه جایی نیروی برق هستند که بدن انسان هم رسانا محسوب میشود.

وبه محض اتصال برق به بدن انسان ،جریان برق از بدن انسان به سمت زمین عبور خواهد کرد، پس در هنگام کار بابرق وتجهیزات الکتریکی رعایت نکات ایمنی ضروری ست‌.

پس لازم است هر مهندس برق یا تکنسین در حین کار نکات ایمنی برق HSE را رعایت کند.

سر فصل ایمنی برق

ایمنی چیست

ایمنی و پیشگیری را تعریف کنید

ایمنی در کار یعنی چه

ایمنی(Safety) در امان بود از ریسک غیر قابل جبران.

ایمنی در محیط کار بسیار ضروریست و مسئولیت ایمن سازی محیط بر عهده مدیران و مسئولان خواهد بود و هرچه تعداد حوادث در محیط کمتر باشد پس ایمنی بیشتر در محیط وجود دارد.

ایمنی و حفاظت قبل از شروع کار با برق

اصطلاحات ایمنی برق

قبل از ورود به هر علمی ابتدا لازم است با اصطلاحات تعاریف آن آشنا شویم.
ایمنی (Safety)
محافظت در براب وقوع خطر و دور بودن از خطرها.
ایمنی حالتی نسبی بوده و هیچگاه نمیتوان به ایمنی 100درصدی دست یافت.

خطر(Hazard)
هر منبع یا شرایطی که پتانسیل آسیب رسانی و صدمه به افراد یا تجهیزات را داشته باشد. به طور مثال می گوییم خطر الکتریسیته یا برق: به معنی اینکه در صورت برخورد ما به اون منبع برق یا الکتریسیته احتمال صدمه دیدن ما وجود دارد.

حادثه(Accident)
یک یا چند رخداد برنامه ریزی نشده وناخواسته که به علت عمل ناایمن یا شرایط ناامین یا هردوی آنها رخ داده و منجر به اثرات نامطلوب میشود.

ریسک(Risk)
شدت پیامد حادثه و احتمال وقوع حادثه

رخداد(Incident)
رویدادی که میتواند نتیجه نامطلوب داشته باشد یا نداشته باشد.

شبه حادثه(Near miss)
رخدادی که توانایی ایجاد زیان را دارد اما با زیان پایان نمیگیرد رویداد میتواند باعث بروز زیان شود اما بر اثر خوش شانسی بدون زیان پایان می پذیرد.

تجهیزات سیمبانی:

ابزار ضروری که هر سیمبان ایمن کار باید داشته باشد!
لباس کار
انبردست
کلاه ایمنی
کفشهای ایمنی
کمربندهای ایمنی سیمبان
فازمترفشار ضعیف

کار کردن بر روی مدار برق

کار کردن بر روی مدار برق یکی از خطرناکترین کاری است که هر کارگر ممکن است انجام دهد.

اگر شخصی مدار را بدون اطلاع قبلی وصل کند باعث خسارات جانی خواهد شد پس قبل از انجام هر کاری درب تابلو برق باید قفل و برچسب زده شود و بعد با اطمینان کار را شروع کرد،

پس قبل از هر بازرسی یا تعمییرات باید کلید در وضعییتoff قرار گیرد.

کارگرانی که که قفل یا برچسب میزنند باید اموزش ببینند و مجوز داشته باشند.

وجود قفل و برچسب دیگران را از عملکرد شما اگاه میکند.قبل از انجام کار باید جواهرات یا اشیاء فلزی را از بدن دور نگه داشت چونکه آنها میتواند باعث سوختگی شوند.

کار در شرایط مرطوب و خیس خطرناک خواهد بود.

توجه داشته باشید در نواحی خیس یا مرطوب نباید بر روی مدار کار کرد یا از تجهیزات الکتریکی استفاده کرد

در صورت ضرورت سطح خیس را میتوان با تخته های چوبی پوشاند تا بتواند منطقه را خشک نگه دارد وبعد از اطمینان از ایمنی محل میتوان کار را شروع کرد.

کارگرها و تکنسینها باید کفشهای عایق بپوشند. وقتی سیمهای تغذیه و سیمهای فرعی به مریز متصل یا از آن خارج میشوند، دستها باید کاملا خشک باشند.

مراحل ایمن سازی برق ( ایمنی برق چیست )

منظور کار بر روی شبکه های برق به صورت (شبکه بی برق ) لازم است پس از اخذ اجازه کار ، به ترتیب شبکه بطور کامل قطع گردد،آزمایش بی برقی انجام شود

،تخلیه مقدار جریان باقی مانده در شبکه ،ارت موقت طرفین محل کار و در نهایت ایمن سازی محیط کار صورت گیرد.

قطع مدار

به منظور اجرای کار روی شبکه برق ،هر گونه درخواست قطع مدار صرفاً بعد از تایید دیسپاچینگ ( Dispatching) توزیع و اخذ فرم اجازه کار توسط اکیپ اجرائی ،

فرم خاموشی(، توسط فرد مجاز) مامور مانور با رعایت دستورالعملهای ذیربط برق قطع خواهد شد.
دیسپاچینگ:در نیروگاه های بزرگ و شبکه های قدرتی مانند نیروگاه های برق مورد استفاده قرار می گیرد وکنترل تمامی بخش ها را در این نیروگاه ها اعم از تولید، انتقال و توزیع را بر عهده دارد.

تست مدار جهت ایمنی

پس از قطع مدار باید از بی برقی بودن آن اطمینان داشته و که عموما با فازمتر از برقدار یا بی برقی تست میگردد.

قبل از استفاده از فازمتر باید از سالم بودن فازمتر مطمئن شد.
در نطر داشته باشید تست یکی از سیمهای شبکه نمیتواند دلیل بر بی برقی شبکه باشد باید همه ی سیمهای شبکه را تست کرد تا از بی برقی آنها اطمینان حاصل گردد.

به دلیل نور زیاد آفتاب در روز ممکن است نور چراغ فازمتر دیده نشود و ایجاد خطا نماید بهتر است از فازمترهائی استفاده شود که دارای شدت صوت بالا و قابل شنیده شدن در سرو صدای محیط در روز باشد.

تخلیه مدار و تست بی برقی

تفنگ پرتاب سیم ارت وسیله ای است که برای آزمایش خطوط شبکه متوسط بمنظور اطمینان از بی برق بودن آن و یا تخلیه از آن استفاده میشود.
پس از قطع برق جهت آزمایش بی برقی سیم تفنگ پرتاب را روی زمین پهن میکنیم ومیله موقت ارت را به زمین متصل میکنیم پیچ انتهای تفنگ نباید بیشتر از چهار انگشت باز و بسته شود.

قبل از پرتاب تفنگ یک سر میله آن به میله ارت متصل و ریختن مقداری اب در اطراف آن از مقاومت زمین کم کرد

وسر دیگر سیم را به میله تفنگ امتحان وصل کرده وتیر را داخل تفنگ میگذاریم سر تفنگ روی زمین گذاشته با وزن بدن به آن فشار آورده تا شارژ شود.
باید مواظب باشیم سر تفنگ به طرف کسی نباشد و سپس تفنگ را هدفگیری کرد

که پس از پرتاب سیم روی سه فاز قرار گیرد در نتیجه سالم بودن سیم نشانه بی برق بودن شبکه و انفجار سیم نشانه برقدار بودن شبکه خواهد بود.

میله ارت ومیله پرتاب بعد از هر استفاده تمیز و در جعبه مخصوص گذاشته شود.

چهار عمل اصلی ایمنی برق چیست

1- قطع مدار

2 – تست مدار

3-تخلیه مدار و تست بی برقی

4- نصب ارت موقت

استفاده از تجهیزات حفاظتی برق ضروریست(Electrical Safety Equipment)

این جهیزات جز ضروریات محیط کاری پر ریسک به شمار میرود که شامل:

1 – دستکشهای محفظ برق

2 – کلاه ایمنی

3 – عینک محافظ یا نقاب

4 – ابزارهایی با روکش عایق و…..

5 – کفش ایمنی

والبته این تجهیزات به تنهایی نمیتواند عاملی برای از بین بردن خطر باشد.

مقرارات ایمنی برق نیز باید رعایت شود.

تا حد امکان از دو دست برای انجام کارهای برقی استفاده نشود.

عدم استفاده از دست به جای فازمتر برای تشخیص برق

بازرسی روزانه از وسایل کار

بدنه فلزی دستگاه ها مجهز به اتصال زمین باشد.

در صورت فعالیت در محیط هایی با ارتفاع بالا که امکان وجود سیم و کابل های برق وجود دارد، دقت کنید که حداقل چیزی در حدود 3 متر از سیم ها فاصله داشته باشید.

باید محیط کار خود را از خطرات ایمن سازید، باید شرایط موجود را طبق دستوالمعملها و آیین نامه های مربوط تطبیق داد و در صورت مشکل برای حل آن اقدام کرد.

سیم و کابل و وسایل انتقال دهنده جریان برق:

۱.استفاده از کابلهای معیوب و پوسیده خودداری کنید.

۲.انتخاب مناسب کابل از نظر جنس

۳.پرهيز از قرار دادن كابلهاي سيار در مسير رفت و آمد وسايل نقليه و تردد افراد.

۴.بررسي روزانه كابل ها و سيم هاي برق به ويژه در محل اتصالات.

۵.نوار چسب براي اتصالات مناسب نيست زيرا به مرور زمان با رطوبت و گرما خاصيت خود را از دست مي دهد .

۵.براي قرار دادن موقت كابل ها روي زمين حتما از علايم هشدار دهنده ايمني استفاده شود .

تابلوهای توزیع کننده برق:

انتخاب تابلو مناسب برای مصرف کننده با توجه به شرایط اقلیم آن منطقه.

در مناطق روباز از تابلوهاي باراني وبا سقف شيبدار همراه با نوار عايق دور در استفاده كنيد .

نصب در ارتفاع مناسب تابلو وپرهيز از قرار گرفتن تابلو در مسيرهاي پرتردد كه امكان ضربه وآسيب وجود دارد.

نصب علايم ايمني وتابلوهاي هشدار دهنده روي تابلو.

در نظر گرفتن كليد هاي محافظ جان در تابلو .

هنگام انجام هرگونه تعميرات برق اصلي قطع و در تابلو اصلي برق براي جلوگيري از برقراري مجدد جريان برق توسط افراد ناآگاه قفل شود.

سیم اتصال به زمین ( ارت )

تمامی وسایل برقی باید به سیستم ارت مجهز باشند. سيم ارت بايد يك سيم يك سره و كامل باشد و از اتصال چند رشته سيم به هم براي سيم ارت خودداري شود.

محل اتصالات به خوبي با پيچ و مهره بسته شود .

اقدامات برای نجات شخص برق گرفته

اقداماتي كه براي نجات شخص برق گرفته مي توان انجام داد عبارتست از :

قطع مدار برق

رها کردن شخص برق گرفته از مدار

مشخصات لباس کار مناسب

لباس کار یکی از لوازم حفاظتی فردی است که همه کارکنان باید با لباس متناسب با محل در محل کار خود حاضر شوند.

معمولا لباس کار به عنوان یک پوشش سراسری دستها و پاها را در مقابل خطرات محیطی حفظ میکند.

لباس کار باید دوام و استحکام داشته باشد و قابل شستشو و از ظاهر خوبی برخوردار باشد. لباس کار باید متناسب به خطراتی که فرد را تهدید میکند انتخاب شود.

لباس کار بایدمناسب و اندازه بدن باشد.
جیب لباس باید کوچک وتعداد کم باشد.
لباس برق کاران باید از پارچه های ضخیم، سبک و نخی باشد و از دکمه و زیمهای فلزی نباید استفاده شود.
مچ استین بلوز باید دارای دکمه یا کش آستین باشد.

کلاه ایمنی برقکاران(Hard hat)

سقوط فرد از ارتفاع یا سقوط یک ابزار کوچک یا حتی پیچ یا مهره از ارتفاع ۱۵ متری بر سر فرد فاقد کلاه ایمنی موجب صدمه شدی مغزی میگردد.

یکی از حالاتی که معمولا فرد در کارگاه دچار صدمه ی سر می شود حالت کار به صورت خمیده و در محلی است که دارای ارتفاع کم می باشد

این فرد هنگام بر خاستن و راست نمودن کمر ، ممکن است موقعیت محل کار را فراموش کرده و به تصور ان که فضای کافی در بالا ی سر خود دارد ،

به طور ناگهانی بلند شود که این گونه موارد نیز می تواند منجر به صدمات شدید مغزی و حتی فوت گردد.

بنابراین برای حفاظت از سر در برابر انواع خطرات محیط کار باید از کلاه ایمنی استفاده شود.

کمربنهای ایمنی سیمبان:

کمربند حافظ جان پرسنل میباشد و باید از بهترین کمربندها استفاده کرد و هر روز باید کلیه قسمتهای کمربند توسط سیمبان بازدید شود.

قدرت تحمل تمامی قسمتهای کمربند1150 کیلوگرم میباشد که این وضعیت برای سنگین ترین پرسنل کافی میباشد ولی شرط اصلی آن سالم بودن قطعات کمربند بدون زدگی بودن طناب آن میباشد.

طناب کمربند باید از هر طرف حداقل سه ردیف بافت داشته باشد وبافت آن کاملا سالم ومحکم باشد.

همچنین باید یک عدد شیلنگ با رنگ روشن و به طول یک سوم طول طناب وجود داشته باشد که مانع خوردگی طناب در برخورد باتیر گردد.

طول طناب نیز نباید کمتر از 20/2 متر انتخاب گردد که از این مقدار 40 سانتی متر بابت بافت طناب بکار رفته و 80/1 متر از طناب باقی می ماند بنابراین طول شیلنگ نیز باید60 سانتی متر باشد.

باتوجه به حساسیت کمربند ایمنی در صورت کوچکترین عیب باید نسبت به تعویض آن اقدام نمود.

ایمنی برق در محیط کاری

زمانی که افراد کارگر در محیط کار با برق و خطرات آن آشنا باشند میتوانند ایمنی کار کنند ودر صورت مواجه شدن با خطر آن را کنترل کنند ولی اگر آگاهی واطلاعات کافی نداشته باشند و از خطرات آن اطلاعات یا آموزشی ندیده باشند ممکن است موجب اتفاقات ناگواری شود.

همه این اتفاقات به علت تماس مستقیم کارگر با خط های برق در قسمت بالای سر و به علت تماس با اشیاء فلزی دستی و ابزارها می باشد.
افراد کارگر و مهندسین برق که در قسمت خطوط سربار کهر نیکنند بیشتر در معرض خطر هستند.
البته افراد کارمتد در بخش اداری هم که غیر مستقیم با برق سروکار دارند هم در معرض خطر خواهند بود.

استفاده نکردن از ابزارها تجهیزات آسیب دیده در محیط کار

استفاده از ابزار آسیب دیده بسیار خطرناک هست وباید از ابزاری استفاده کرد که سالم باشند و در صورت مشکل در ابزارها آن را تعمیر یا جایگزین کنید.
قرار ندادن قطعات الکتریکی در نور

قطعاتی که در معرض نور هستند مانند روشنایی موقت ، واحدهای برق باز ، قطعات با عایق های جدا شده بر روی سیم پیچ ، که اگر این مواد را ایمن نکنیم باعث ایجاد شوک و سوختگی می شود پس همیشه آنها باید بررسی شود تا در معرض نور نباشد و در صورت مشکل آنها را برطرف کنیم.

عایق آسیب دیده

استفاده از یک عایق آسیب دیده خری بزرگ محسوب میشود. از آسیبهای عایق بندی باخبر باشید و سریعا ان را اعلام کنید و برای تعویض تمام منابع را خاموش کنید و ان را هرگز با نور الکتریکی نپوشانید.

محیط مرطوب و نمدار

درمحیط مرطوب هرگز با وسایل الکتریکی کار نکنید آب جریان الکتریکی را به راحتی از خود عبور میدهد واگر عایق آسیب دیده باشد خطرات افزایش میابد .

ایمن سازی محل کار با استفاده از نوارهای رنگی برای محصور کردن محیط کار
استفاده از چراغ خطر برای هشدار(قرمز ،زرد، سبز،آبی)

استفاده از فلش روشن برای هدایت مردم به خارج از محیط خطر

گماردن نفر جهت هشدار

استفاده از چراغ خطر گردان بر روی خودرو عملیاتی

پوشاندن درب گودال و منهول ها به هنگام ترک محل برای جلوگیری از خطر سقوط افراد

کفشهای ایمنی:

از نظر حادثه پذیری،بعد از دستها ناحیه پا در رده دوم قرار دارد و لذا کفشها پاها را از سقوط اجسام سنگین بر روی پا،

فرو رفتن اجسام تیز و برنده به کف پا وسایر خطرات مشابه حفاظت میکند.

کفشهای ایمنی بر اساس قدرت تحمل به سه گروه30 , 50 , 75 تقسیم میشوند.

و کفش پنجه فولادی در گروه75 قرار دارد.

یکی از مهمترین کفشهای مورد استفاده کارکنان برق کفشهای عایق دار میباشد که از زیر عایق دار میباشد

و از تکمیل شدن مدار توسط پای فرد در هنگام برق گرفتگی جلوگیری کرده و مانع برق گرفتگی میشود.
دستکشها وسایلی هستند که در هنگام کار دست فرد را در مقابل خطرات حفظ میکند.

دستکشهای ایمنی:

دستکشها وسایلی هستند که در هنگام کار دست فرد را در مقابل خطرات حفظ میکند و دستکشها را باید طوری انتخاب شوند که دست از خطرات حفظ کند

و هیچ محدودیتی نیز برای فرد ایجاد نکند.

باید از دستکشهای عایق که درجه عایق الکتریسیته بود متناسب با ولتاژ مورد نظر باشد استفاده کرد.

برای بالا رفتن از تیر سیمانی یا چوبی دستکشهای کف چرم با مشت برزنتی

و همچنین برای تیرهای فولادی و دکل های فلزی انواع دستکشهای آجدار که از لیز خوردن دست جلوگیری میکند استفاده میشود.
هنگام استفاده از دستکشهای حفاظتی عایق برق قبل از استفاده از دستکش از طریق بادکردن دستکش از سوراخ نبودن آن اطمینان حاصل فرمایید

و هرچند وقت یکبار تست الکتریکی ضروریست.در تماس آب یا بعد از شستشوی دستکش های عایق حتما آنرا خشک نموده و با پودر های ضد رطوبت آغشته نمایید تا از فاسد شدن آن جلوگیری شود.
در حین کار در نزدیکی سیمهای برق دار به هیچ عنوان دستکشهای عایق را از دست خارج نکنید ودستکشها بعد از اتمام کار تمییز و دور از نور نگهداری شود.